Παιδαγωγικά ρεύματα - Σελεστέν Φρενέ (Célestin Freinet)
"Όταν μας ρωτούν: ποια είναι η γραμμή του κινήματός σας; Θα έπρεπε μάλλον να απαντάμε: Είμαστε το κίνημα που μετακινεί τις γραμμές. Χωρίς καμιά επιθυμία για τις γραμμές των μαχών, τις γραμμές των συνόρων και τις ευθυγραμμίσεις, αλλά με μια αναμφίβολη τρυφερότητα για τις γραμμές του ορίζοντα, τις τυπογραφικές γραμμές και τις γραμμές της ομορφιάς."
Célestin Freinet
Η υπεύθυνη επιστημονική ομάδα για την καινοτόμο δράση: Δρ Βασιλική Μπρίνια - Επιστημονική Υπεύθυνη της Δράσης, Δρ Μπάμπης Μπαλτάς, Στέλλα Μπαδικιάν, Κατερίνα Αλεξιάδη, Κατερίνα Ζαχαροπούλου, Κατερίνα Παούρη, Δρ Ζωή Μώρου, Μαρία Καντούρου, Χρήστος Κατσαρός.
Σύνδεση της Δράσης με τη στρατηγική και τις ανάγκες του ΟΠΑ
Το ΟΠΑ είναι ένα από τα κορυφαία ΑΕΙ της χώρας που έχει ως όραμα να αναγνωρίζεται διεθνώς ως κέντρο αριστείας. Ο στόχος αυτός σημαίνει σύγχρονα προγράμματα σπουδών, αποτελεσματικότερες παιδαγωγικά μέθοδοι διδασκαλίας και έμφαση στη διασύνδεση της θεωρίας με την πράξη.
Το όραμα του Προγράμματος, συνάδει με το στρατηγικό πλάνο του ΟΠΑ των ετών 2016-2021, που είναι η αριστεία, η εξωστρέφεια και η καινοτομία στην εκπαίδευση υποψήφιων εκπαιδευτικών και μελλοντικών διοικητικών στελεχών της εκπαίδευσης με αξίες, συναισθηματική νοημοσύνη και ηγετικές ικανότητες, με στόχο να γίνουν φορείς διοικητικής και εκπαιδευτικής καινοτομίας στο ευρύτερο διεθνές περιβάλλον.
Στο σχεδιασμό και την υλοποίηση της Δράσης ικανοποιείται ένας από τους βασικούς στόχους του Προγράμματος που είναι η καλλιέργεια μέσω βιωματικής μάθησης βασικών αξιών για την Παιδεία του υποψήφιου εκπαιδευτικού. Συγκεκριμένα οι υποψήφιοι εκπαιδευτικοί εξοικειώνονται με την παιδαγωγική Φρενέ, όπου:
Το παιδί καλλιεργεί το μυαλό, την καρδιά και το πνεύμα του μέσα στη συλλογικότητα, την ομάδα, τη σχολική κοινότητα. Με την υποστήριξη της ομάδας αναπτύσσεται η φιλία, η συνεργασία, η αλληλοβοήθεια, το μοίρασμα, ο αλληλοσεβασμός. Το παιδί νοιώθει το σχολείο του ως μια υπόθεση συλλογική και δική του. Οι μαθητές λειτουργούν ως κοινότητα, αναλαμβάνουν ρόλους και ευθύνες σε συλλογικά έργα και δράσεις – από το πότισμα των λουλουδιών της τάξης, τον καταμερισμό της φροντίδας του σχολικού κήπου, ως τη βιβλιοθήκη, την ανακύκλωση ή τη σύνταξη των σχολικών εντύπων. Τα παιδιά κοινωνικοποιούνται θετικά αναπτύσσοντας την υπευθυνότητα και τη συνέπεια και με αυτό τον τρόπο καλλιεργούν την αυτονομία και την ελευθερία. Η έννοια της ελευθερίας είναι θεμελιακή στην παιδαγωγική Φρενέ όπως και ο σεβασμός στα δικαιώματα του παιδιού.
Επίσης, η συνεργασία στο σχολείο είναι αλληλεγγύη, αλληλοβοήθεια και όχι ανταγωνισμός. Η συνεργασία στην τάξη Φρενέ πλαισιώνεται από το διάλογο, την επικοινωνία, την ισότητα και όχι την ιεραρχία. Η συνεργασία σε μια τάξη – κοινότητα είναι καθοριστική για την εκπαίδευση στην ειρήνη και τη μη βία στα σχολεία. Σημαντικό εργαλείο της οργάνωσης της σχολικής ζωής στην παιδαγωγική Φρενέ –παιδαγωγική της συνεργασίας, της πολιτειότητας, της μη βίας στα σχολεία – είναι τα μαθητικά συμβούλια.
Όραμα της Δράσης
Το όραμα της Δράσης συνδέεται με τα λόγια του Nelson Mandela, κατόχου του Νόμπελ Ειρήνης το 1993 ότι "η εκπαίδευση και η μόρφωση είναι το πιο ισχυρό όπλο που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να αλλάξουμε τον κόσμο".
Συνεπώς η Δράση εισάγει την παιδαγωγική Freinet στην εκπαίδευση υποψήφιων εκπαιδευτικών και κατ’ επέκταση στο σχολείο του μέλλοντος σύμφωνα με τις εξής θεμελιακές αρχές:
- συνεργασία και πολιτειότητα
- κοινοτική –συνεταιριστική οργάνωση της σχολικής ζωής
- ελεύθερη έκφραση και επικοινωνία
- «φυσική» μέθοδος μάθησης
- έρευνα- πειραματικός ψηλαφισμός
- σύνδεση του σχολείου με την κοινότητα-κοινωνία.
Σκοποί της Δράσης
Οι βασικοί σκοποί της εισαγωγής της Δράσης είναι ο κάθε φοιτητής/τρια:
- Να αποκτήσει παιδεία ως εκπαιδευτικός με επιρροές από την παιδαγωγική Φρενέ.
-Να αποκτήσει θεωρητικό και εμπειρικό υπόβαθρο καθώς και ιδέες για τους τρόπους ένταξης της παιδαγωγικής Φρενέ στη διδασκαλία της οικονομίας και της πληροφορικής στο σχολείο.
-Να μάθει να σχεδιάζει, να οργανώνει και να εφαρμόζει τις θεμελιακές αρχές της παιδαγωγικής Φρενέ στη διδασκαλία της οικονομίας και της πληροφορικής στο σχολείο.
Επιστημονικά Ερείσματα της Δράσης
«ΓΙΑΤΙ Η ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΦΡΕΝΕ; Μια Παιδαγωγική Φιλοσοφία με πολιτικό εκπαιδευτικό όραμα»
Με την Παιδαγωγική Φρενέ έχουμε μια παιδαγωγική Φιλοσοφία με πολιτικό εκπαιδευτικό όραμα. Η Παιδαγωγική Φρενέ συναντά την Κριτική Παιδαγωγική, σύμφωνα με την οποία, δάσκαλοι και μαθητές μπορούν να εργαστούν κριτικά ώστε να αλλάξουν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό την πραγματικότητα που τους περιβάλλει προς το καλύτερο.
Στην Παιδαγωγική Φρενέ, οι μαθητές μαθαίνουν μέσα από την εμπειρία, την λεγόμενη από τον Φρενέ «ψηλαφητή διερεύνηση» και «φυσική» μέθοδο μάθησης με έμφαση στα ενδιαφέροντα και τις ευαισθησίες τους. Τα παιδιά βιώνουν τη χαρά της πρωτοβουλίας, της ελεύθερης επιλογής, της δημιουργίας και του οράματος για την βελτίωση της ζωής τους μέσα από τη μάθηση και την εργασία τους στο σχολείο.
Το όραμα για μια καλύτερη ζωή αφορά σε μια ειρηνική, ελεύθερη, δημοκρατική και δίκαιη κοινωνία με ισότητα, δίκαιη κατανομή των αγαθών προς όλους, χωρίς διακρίσεις, χωρίς βία, χωρίς υποκρισία. Το όραμα αφορά σε μια κοινωνία που θα λειτουργεί με συλλογικότητα, συμμετοχή και αλληλεγγύη, όπου θα ξαναγεννηθεί η έννοια της κοινότητας.
Αφορά, λοιπόν, μια άλλη παιδεία που θα αναπτύσσει καθημερινά αυτές τις αξίες στη σχολική ζωή – την ελευθερία, τη δημοκρατία, τη συνεργασία, την αλληλεγγύη, την ισότητα και το σεβασμό στη διαφορετικότητα –όχι ως γνώση αλλά ως βίωμα.
Προσέγγιση - Μέσα
Για την προσέγγιση της αυτοκατευθυνόμενης μάθησης των φοιτητών ακολουθείται, ως διδακτική μέθοδος μια ολιστική, πολυεπίπεδη, βιωματική και ομαδοκεντρική προσέγγιση. Η διδακτική μέθοδος που ακολουθείται έχει ελικοειδή δομή και έχει ως άξονες α) την ατομική και ομαδική προσπάθεια, β) τη θεωρητική προσέγγιση του θέματος και γ) την εμπειρική-βιωματική προσέγγιση σε σύνδεση με το σχολικό περιβάλλον.
Συνεργασίες για την Δράση
Σωματείο: Παιδαγωγική Ομάδα για την Προώθηση της Παιδαγωγικής Φρενέ στην Ελλάδα – Το Σκασιαρχείο – Πειραματικοί ψηλαφισμοί για ένα σχολείο της κοινότητας (https://skasiarxeio.wordpress.com)
Μαθησιακά αποτελέσματα
Οι εσωτερικές και εξωτερικές καινοτόμες βιωματικές δράσεις που οργανώνονται έχουν δείξει διαχρονικά και ερευνητικά ότι εμπνέουν την αυτοκατευθυνόμενη μάθηση στους υποψήφιους εκπαιδευτικούς.
Η Δράση έχει σημαντική επιρροή στην μάθηση και πρόοδο των φοιτητών-μελλοντικών εκπαιδευτικών η οποία αποκαλύπτεται τόσο από τα εξαιρετικά ποσοτικά αποτελέσματα που προκύπτουν από την αξιολόγηση των ίδιων των φοιτητών από την ΜΟΔΙΠ του ΟΠΑ όσο και από τις μαρτυρίες των φοιτητών.
Δελτίο Τύπου
Φωτογραφικό Υλικό
- Η παιδαγωγική του Σ. Φρενέ σε έξι συναντήσεις: 23/11/18, 7/12/18, 14/12/18, 15/2/19, 22/2/19 και 1/3/19
- Η Παιδαγωγική Φρενέ στο Πρόγραμμα Σπουδών στις Επιστήμες της Αγωγής και της Εκπαίδευσης του ΟΠΑ - 14/12/2018
Ερευνητικές εργασίες φοιτητών
Εργασίες φοιτητών 2019 - Δράση "Παιδαγωγικά ρεύματα - Σελεστέν Φρενέ (Célestin Freinet)"
Το Σκασιαρχείο» (Τεύχος Μαΐου 2023) by Εφημερίδα των Συντακτών
Ένθετο Μαΐου 2023 ,αφιερωμένο στον σχολικό συνεταιρισμό, βασική τεχνική της παιδαγωγικής Freinet.
Βιβλιογραφία κειμένου:
Σοφία Λάχλου «ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ FREINET ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΧΟΛΕΙΟ»