Έρευνα πεδίου στο Λαύριο στις 17/03/2023:

Ένα ταξίδι στο παρελθόν και στο μέλλον…

«Δεν ξέρω τι να παίξω στα παιδιά
Στην αγορά στο Λαύριο
(…)

Πως να κρυφτείς απ' τα παιδιά
Έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα»

Διονύσης Σαββόπουλος (1979)

Την Παρασκευή 17 Μαρτίου 2023, οι φοιτητές/τριες του Προγράμματος σπουδών στις Επιστήμες της Αγωγής και της Εκπαίδευσης του ΟΠΑ συμμετείχαν σε έρευνα πεδίου η οποία είχε σχεδιαστεί στο πλαίσιο της καινοτόμου δράσης "Πολιτισμός, Εκπαίδευση και Επιχειρηματικότητα". Συγκεκριμένα, επισκέφτηκαν το αρχαίο θέατρο του Θορικού καθώς και την περιοχή του Λαυρίου, υπό την καθοδήγηση της Δρ Βασιλικής Μπρίνια,  επιστημονικής υπεύθυνης της καινοτόμου διεπιστημονικής δράσης και του Προγράμματος Σπουδών στις Επιστήμες Αγωγής και της Εκπαίδευσης του ΟΠΑ, του κ. Γεώργιου Τζήρου, μέντορα της εργασίας "Πολιτισμός, Εκπαίδευση και Επιχειρηματικότητα" και βραβευμένου οικονομολόγου-εκπαιδευτικού και εκπροσώπου του εκπαιδευτικού-οικονομικού περιοδικού "ΞΕΝΟΦΩΝ", της κ. Μαίρης Μπελογιάννη, Δρ Αρχαιολόγου, φιλολόγου και υπεύθυνης των εκπαιδευτικών προγραμμάτων του Διαζώματος, της κ. Γεωργίας Μανωλοπούλου, MSc Ph.Dc μουσειολόγου και μέλους του ΔΣ του Διαζώματος, της κ. Ελίνας Αγγέλη, αρχιτέκτονα-μηχανικού ΕΜΠ, MSc Προστασία Μνημείων και μέλους του D-HUB του Διαζώματος καθώς και της κ. Δέσποινας Βαξεβανίδη, εικαστικού της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών.

Ως πρώτο στάδιο της επίσκεψης, οι φοιτητές/τριες βρέθηκαν στο αρχαίο θέατρο του Θορικού και παρατήρησαν με την κ. Μπελογιάννη το ιδιαίτερο ελλειψοειδές σχήμα του θεάτρου και σε κοντινή απόσταση το μηχανισμό καθαρισμού του μεταλλεύματος που συνδέεται με τη μεταλλευτική δραστηριότητα του Λαυρίου από την αρχαιότητα. Η παρατήρηση πραγματοποιήθηκε στο ευρύτερο πλαίσιο της πολιτιστικής ιστορίας του αρχαιολογικού χώρου, καθώς αυτό συμπληρώνουν αρχαίοι ναοί, ο αρχαίος οικισμός του Θορικού και η πρώιμη επιχειρηματική δραστηριότητα στο Λαύριο. Αυτήν τη δραστηριότητα προδίδουν οι πρώτες μορφές επιχειρηματικών συμφωνιών για την εμπορική εκμετάλλευση του μεταλλείου – μεταλλουργείου. Το αρχαίο θέατρο Θορικού υποστηρίζεται από το Σωματείο «ΔΙΑΖΩΜΑ» (https://diazoma.gr/), το οποίο συμβάλλει στην αποκατάσταση και ανάδειξη των  αρχαίων θεάτρων.

Στη συνέχεια, η ομάδα ξεναγήθηκε στο Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου (https://www.ltcp.ntua.gr/), από τον διευθυντή κ. Μάκη Χαδουμέλλη. Αρχικά, πραγματοποιήθηκε μια ιστορική αναδρομή στη διαχρονική εκμετάλλευση και σύνδεση της Λαυρεωτικής με τα μεταλλεία και τη μεταλλουργία. Περίπου από το 3.000 π.Χ. ξεκίνησε η εξόρυξη και επεξεργασία μετάλλων, με σκοπό τη χρήση τους στην τέχνη και τη δημιουργία κοσμημάτων και αργότερα στην οικονομία ως νόμισμα. Από εκείνη την εποχή σημειώθηκαν σημαντικές τεχνολογικές καινοτομίες στην στη μετάλλευση και τη μεταλλουργία και ισχυρή εμπορική δραστηριότητα σε διεθνές επίπεδο. Η αξιοποίηση των μεταλλείων τέθηκε σε υπολειτουργία και αδράνεια για πολλούς αιώνες, έως την άφιξη του ξένου επιχειρηματία Ιωάννη Β. Σερπιέρη (19^ος αι. μ.Χ) τον οποίο είχε παρακινήσει η έκθεση του μεταλλειολόγου Ανδρέα Κορδέλλα για εκμετάλλευση των μεταλλείων του
Λαυρίου.. Χάρη στο δικό του κεφάλαιο και την τεχνογνωσία, το Λαύριο απέκτησε ξανά ζωή με την ίδρυσή του ως πρώτη εταιρική πόλη με βιομηχανική εκμετάλλευση, εισάγοντας στον ελλαδικό χώρο σημαντικές καινοτομίες, όπως ο ηλεκτρισμός, παρόλες τις αντίξοες συνθήκες εργασίας και τις αντιδράσεις των σωματείων. Αξίζει να αναφερθεί ο ρόλος των μεταλλείων στην επιβίωση των Λαυριωτών επί κατοχής, μέσα από την κρυφή εκμετάλλευση μετάλλων και αξιοποίηση των εσόδων για τη σίτισή τους σχέδιο του μεταλλουργού μηχανικού Κωνσταντίνο Κονοφάγου. Μεταπολεμικά, το Λαύριο γνωρίζει ταχεία βιομηχανική ανάπτυξη και προσελκύει πληθώρα επενδύσεων, φιλοξενώντας πολλά εργοστάσια. Στη δεκαετία του 80’, η ακμή του Λαυρίου φτάνει στο τέλμα της και η εταιρία μεταλλευμάτων κλείνει οριστικά, όπως και άλλες βιομηχανίες, αφήνοντας εγκαταστάσεις ανεκμετάλλευτες και μειώνοντας τον πληθυσμό του Λαυρίου κατά 30%-40%.

Η παρουσίαση του κ. Χαδουμέλη συνεχίστηκε στη σημερινή αξιοποίηση του Λαυρίου, εντυπωσιάζοντας τους φοιτητές/τριες από την πληθώρα των δράσεων που λαμβάνουν χώρα σήμερα στο Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου, που τελεί υπό την αιγίδα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Ειδικότερα, σε επιστημονικό επίπεδο, στεγάζονται εργαστήρια, ερευνητικά και πειραματικά,διενεργούνται εγχώριοι και διεθνείς διαγωνισμοί και τελούνται οι εργασίες για τη μελλοντική εγκατάσταση του ελληνικού υπερ-υπολογιστή. Σε πολιτιστικό επίπεδο φιλοξενούνται, εκδηλώσεις και εκθέσεις, κινηματογραφικές παραγωγές καθώς και διάφορες εκπαιδευτικές δραστηριότητες με επισκέψεις σχολείων και πανεπιστημιακών ιδρυμάτων.

Ακολούθως, η ομάδα είχε τη χαρά να συνομιλήσει με τον κ. Πάρι Περάκη, συγγραφέα και δημιουργό του σύγχρονου ψηφιακού παιχνιδιού «The Great Secret of Lavrion» - ένα ελληνικό online παιχνίδι περιπέτειας με γρίφους για τα μυστικά της ιστορίας του Λαυρίου, σε συνεργασία με το Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου και τη Θεατρική Ομάδα «Εξόρυξη» (https://diazoma.gr/deltia-typou/the-great-secret-of-lavrion-ena-elliniko-online-paixnidi-peripeteias-me-grifous-gia-ta-spoudaia-mistika-tis-istorias-tou-topou-mas/). Μοιράστηκε τις εμπειρίες του από την εξερεύνησή του αλλά και τη διαδικασία της δημιουργίας του παιχνιδιού.

Στο τελευταίο στάδιο της έρευνας πεδίου, η ομάδα περιηγήθηκε με το λεωφορείο στην πόλη και έπειτα περπάτησε στο λιμάνι του Λαυρίου με την καθοδήγηση του κ. Μάνθου Κώστα, αρχιτέκτονα και κατοίκου του Λαυρίου. Παρουσιάστηκε η σημερινή μορφή αξιοποίησης του λιμανιού της περιοχής, τονίστηκε η τουριστική ανάπτυξη που παρουσιάζεται λόγω των σκαφών, αλλά και διατυπώθηκε ομόφωνα η άποψη ότι υπάρχει προοπτική για την περαιτέρω αξιοποίησή του. Κατόπιν οι φοιτητές/τριές εξερεύνησαν σε υποομάδες το ιστορικό κέντρο του Λαυρίου, έχοντας πάρει πληροφορίες από τον κ. Μάνθο, παρατηρώντας τα διατηρητέα κτίρια με κύρια αξιοποίηση τους στο χώρο της εστίασης.

Έχοντας βιώσει την εμπειρία της έρευνας πεδίου στο Λαύριο, σε ένα ευχάριστο κλίμα παρέας, η ομάδα απέκτησε σημαντική γνώση αλλά και κίνητρο για έμπνευση και δημιουργικότητα. Οι φοιτητές/τριες  προσβλέπουν στην καλύτερη δυνατή αξιοποίηση της εμπειρίας που βίωσαν και με αισιοδοξία στοχεύουν σε αποτελεσματικές καινοτόμες επιχειρηματικές δράσεις για το Λαύριο στο πλαίσιο της καινοτόμου δράσης "Πολιτισμός, Εκπαίδευση και Επιχειρηματικότητα".